De scheppingsnoodzaak van rust

”Dit antropomorfisme is ondragelijk. Alsof God rust nodig had!” Deze opmerking kreeg ik aan het eind van een begrafenisdienst van een duidelijk atheïstische, gepensioneerde filosofiedocent. Hij was naar de begrafenis van z’n vroegere directrice gekomen. Zij nam een belangrijke plaats in in de kerkelijke gemeente die ik op dat moment diende. Het leek erop alsof hij niets anders had onthouden dan de lezing van het Scheppingsverhaal van de eerste twee hoofdstukken van Genesis.

Een letterlijke lezing overstijgen

Het is inderdaad mogelijk om deze twee hoofdstukken van Genesis te letterlijk te lezen. We kunnen ons dan belemmerd voelen en zelfs opstandig worden door teksten die het menselijke verstand aan de kant lijken te zetten en die onverenigbaar schijnen te zijn met wetenschappelijke ontdekkingen op het gebied van de oorsprong van het heelal of de evolutie van alles wat leeft… Maar we kunnen ons ook laten dragen door de rijkdommen aan zingeving en betekenis waarvan deze teksten getuigen. Elke scheppingsdag van het Bijbelverhaal zet een woord van God centraal. Zijn woorden zijn actief en scheppend van karakter: God spreekt en het gebeurt. De beschrijving van elke dag eindigt met een verklaring van God over de schoonheid van wat door Zijn scheppende woorden is ontstaan: “God zag dat het goed was”. Na de schepping van de mens naar Zijn beeld en gelijkenis lezen we zelfs “Zie, het is zeer goed”.

Meer leven dan een welverdiende rust

De zevende dag lijkt een aparte plaats in te nemen in het verhaal. Deze dag begint niet met “God zegt:...”. Het lijkt erop dat God ‘welverdiende’ rust echt nodig heeft. Deze zevende dag maakt echter wel degelijk deel uit van het scheppende werk van God: “Op de zevende dag voltooide God het werk dat Hij gemaakt had...” en het is pas na de beschrijving van deze dag dat het verhaal afsluit met de woorden: “Dit is de oorsprong van de hemel en de aarde toen ze geschapen werden”. De zevende dag is dus niet de dag van ‘welverdiende rust’, maar van de laatste hand die aan de hele schepping wordt gelegd. Deze laatste hand is ook een zegenende hand. God neemt er geen genoegen mee om te constateren dat alles ‘goed’ en zelfs ‘zeer goed’ is, maar Hij zegent deze dag en heiligt hem.

Onze vakanties, net als onze sabbatten, zijn dus niet iets dat wij verdienen na gedane arbeid. Ze zijn een gratie en een zegen om te ontvangen en te leven, om op die manier daadwerkelijk ons werk te voltooien en het te beschouwen als een deel van de Schepping die ons altijd voorafgaat en ons altijd overstijgt.